Wytłaczanie rur

Wytłaczanie rur z tworzyw termoplastycznych ma wielkie znaczenie dla budownictwa, celowe więc będzie opisanie zasady tej metody. Wielkość (sprawność) wytłaczarki dostosowuje się do średnicy i grubości ścianek rur, a ślimak - do rodzaju termoplastu. Do wytłaczania rur stosuje się najczęściej wytłaczarki jednoślimakowe (np. wg rys. 2-15), do których mocuje się specjalną głowicę zakończoną ustnikiem (rys. 2-17).

W głowicy i ustniku następuje ukształtowanie się rury z termoplastu wytłaczanego pod ciśnieniem z wytłaczarki (w wyniku obrotów ślimaka). Rura po opuszczeniu ustnika głowicy jest dodatkowo kalibrowana i chłodzona za pomocą rurki kalibrującej umocowanej na ustniku (rys. 2-18a). Następnie rurę chłodzi się (przeważnie przez natryskiwanie wodą) oraz odbiera za pomocą wałków lub specjalnego gąsienicowego urządzenia, po czym przechodzi ona przez urządzenie do automatycznego przecinania na odcinki dowolnej długości (rys. 2-19). Przedstawiona metoda ma tę niedogodność, że konieczne jest tu zaślepianie rury dla utrzymania odpowiedniego ciśnienia powietrza (0,5d-2 at n) w kalibrowanej rurze. Dlatego zamiast ciśnienia wewnętrznego stosuje się również przyrząd z kalibrującą komorą próżniową, działającą z zewnątrz rury i dociskającą rurę z termoplastu do ścianek rury kalibrującej (zamiast ciśnienia działa tu ssanie). Inną metodę wewnętrznego kalibrowania rur ilustruje rys. 2-18b w metodzie tej zbędne jest stosowanie sprężonego powietrza.

Rury i węże o średnicy do 300 mm z termoplastów produkuje się metodą wytłaczania, przy czym ostatnio wprowadza się również ich zbrojenie (wzmocnienie) dla uzyskania większej odporności na ciśnienie we- wnętrzne. Z technologicznego punktu widzenia przy produkcji tych rur i węży nie ma ograniczenia długości, zatem węże i rury elastyczne lub plastyczne nawija się na bębny, co bardzo ułatwia ich stosowanie.

Ostatnio zaczęto przenosić wytłaczanie rur polietylenowych na budowę, co w pewnych przypadkach mimo trudności daje szereg ogromnych zalet. Z technologiczego punktu widzenia rury z termoplastów można produkować bez trudności o długości kilkudziesięciu kilometrów, ale przy nieruchomej wytłaczarce trudno jest odebrać rury o takiej długości. Jeśli umieści się wytłaczarkę na odpowiednim pojeździe (wraz z odpowiednią ilością surowca), to można wytłaczać rury w wielokilometrowych odcinkach, układając je od razu w terenie. Gdy trzeba ułożyć rury polietylenowe na wodzie lub pod wodą, można je wytłaczać wprost z brzegu jeziora wytłaczane rury pływają na powierzchni wody i można je następnie dowolnie obciążać i ułożyć (przeważnie obciąża się je ołowiem i układa na dnie). Zbędne jest w tym przypadku uciążliwe i kosztowne spawanie oraz łączenie odcinków rur. Na przykład w miejscowości Sigtuna w Szwecji położono w ten sposób rurociąg do wody pitnej długości 4360 m z rur polietylenowych o średnicy 140 mm (grubość ścianki 12,8 mm).