Kleje, spoiwa, zaprawy, masy itp.

Klejenie i łączenie tworzyw sztucznych ze sobą oraz z innymi materiałami jak również zastosowanie tworzyw sztucznych i kauczuków do klejenia innych materiałów jest jednym z poważnych zagadnień występujących w budownictwie. Oprócz tego tworzywa sztuczne służą jako kleje do trwałego łączenia różnych innych materiałów, przeważnie odpadkowych o znikomej wartości jak wióry, trociny, paździerze, odpadki drewna itp. z odpadków tych sprasowanych z niewielkim, kilkuprocentowym dodatkiem taniej żywicy mocznikowo-formaldehydowej lub fenolowo-for- raaldehydowej otrzymuje się płyty dla potrzeb budownictwa i meblarstwa. Drewno można również kleić klejem mocznikowym.

Masowe zastosowanie w budownictwie mają kleje chloroprenowe, polioctanowe (przeważnie w wodnej emulsji), mocznikowe (suche i w wodnym roztworze) i fenolowe (w roztworze alkoholowym).

Kleje z tworzyw sztucznych i kauczuków można podzielić na: 1) rozpuszczalnikowe, 2) w roztworach lub emulsjach wodnych, 3) polimeryza- cyjne, polikondensacyjne lub poliaddycyjne (reaktywne). Podział ten jest nieścisły i spotyka się również szereg kombinacji pomiędzy tymi grupami. Pierwsze są to przeważnie rozpuszczone tworzywa sztuczne lub kauczuki, a najczęściej ich kombinacje, które wiążą przez odparowanie lotnego rozpuszczalnika, przeważnie szkodliwego dla zdrowia i często łatwopalnego. Działanie ich jest dość szybkie, przy czym rozpuszczalnik może działać na powierzchnię klejonych części, co może w niektórych przypadkach być zaletą (lepsza przyczepność do klejonych powierzchni części) lub poważną wadą (np. zniszczenie powierzchni klejonych części). Musi tu być zachowana ostrożność i konieczna jest znajomość wpływu kleju na klejone części.

Duże znaczenie (ze względu na niską cenę) dla budownictwa mają kleje w postaci wodnych emulsji lub roztworów. Działają on wolniej, ale są znacznie tańsze. Często dla przyspieszenia odparowania wody stosuje się podgrzewanie. Wstępne podsuszanie przed połączeniem części klejonych o większych powierzchniach również przyspiesza proces klejenia.

Odparowanie dużych ilości wody lub rozpuszczalnika bardzo komplikuje proces klejenia, a pary te zanieczyszczają atmosferą. Najlepsze wyniki zapewniają szybko reagujące kleje polimeryzacyjne, polikondensacyjne i poliaddycyjne z niewielką ilością rozpuszczalników lub całkowicie bez- rozpuszczalnikowe, klejenie więc nimi jest bardzo łatwe i może przebiegać szybko (prawie dowolnie regulowane), a co najważniejsze przy małym ciśnieniu. W grupie tej znajdują się kleje epoksydowe, poliuretanowe i poliestrowe, stosowane do łączenia konstrukcji żelbetowych lub metalowych, metali z gumą i innymi materiałami. Podobne do nich są spoiwa i masy bezrozpuszczalnikowe oraz bezrozpuszczalnikowe lakiery [48]. Kleje poliwinylowo-butyralowe stosuje się do klejenia szkła (przeroczyste) i metali.