Przegląd tworzyw sztucznych

Przystępując do rozpatrzenia zagadnień tworzyw sztucznych należy na wstępie zaznaczyć, że nie mają one właściwej nazwy. Przyjęte u nas pojęcie „tworzywa sztuczne” może nasuwać skojarzenie z czymś namiastkowym, zastępczym, a więc mniej wartościowym, podczas gdy materiały te dawno stały się pełnowartościowymi i pełnouprawnionymi tworzywami dzisiejszej techniki.

Również nazwy: „plastyki” (plastics - nazwa pochodząca z krajów anglosaskich) lub „masy plastyczne” - są niewłaściwe, gdyż kojarzą się z pojęciem stanu plastycznego, który jest charakterystyczny tylko dla pewnej grupy tworzyw sztucznych i to w pewnych, ściśle określonych warunkach.

Tworzywa sztuczne charakteryzują się przede wszystkim swą wielkocząsteczkową (makromolekularną) budową, co niestety nie zostało uwzględnione w ich nazwie. Czasem spotyka się również nazwy: tworzywa organiczne i tworzywa syntetyczne. Pierwsza z nich nie uwzględnia wielkocząsteczkowych tworzyw nieorganicznych, a druga nie obejmuje grupy tworzyw sztucznych powstałych w wyniku modyfikacji tworzyw naturalnych (octan celulozy, octanomaślan celulozy, celuloid, chlorokauczuk itp.).

Wprowadzenie tu całkiem nowej, krótkiej nazwy (np. makromole) mogłoby prowadzić do nieporozumień, a więc pozostaje stosowanie nazwy „tworzywa sztuczne”. Tworzywa sztuczne, podobnie jak kauczuki syntetyczne, otrzymuje się w wyniku procesów chemicznych zwanych ogólnie polireakcjami, w czasie których powstają związki wielkocząsteczkowe. Znane są dotychczas trzy rodzaje polireakcji: polimeryzacja, polikondensacja i poliaddycja.

Polimeryzacja jest procesem łączenia się ze sobą cząsteczek monomeru w makrocząsteczki polimeru. Cechą charakterystyczną polimeryzacji jest brak produktów ubocznych. Ciężar cząsteczkowy produktu polimeryzacji - polimeru jest zawsze wielokrotnością ciężaru cząsteczkowego monomeru. Do reakcji polimeryzacji zdolne są związki, których cząsteczki zawierają chociaż jedno podwójne wiązanie. Jest ono nietrwale - łatwo pęka, tworząc tzw. wolne rodniki.